Ukraine tấn công nguồn thu 1/4 GDP của Nga: Thành công "quá mức cho phép", Mỹ, châu Âu lo ngại

Ukraine phát động làn sóng tấn công mới

Các cuộc tấn công liên tiếp của Ukraine vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga đã giáng một đòn nghiêm trọng vào hoạt động xuất khẩu nhiên liệu quan trọng của Moscow, đúng vào thời điểm các lệnh trừng phạt của phương Tây đang được thắt chặt.

Những tuần gần đây khi Kiev bắt đầu phát động làn sóng tấn công bằng máy bay không người lái vào các nhà máy lọc dầu, đường ống dẫn dầu và các cảng xuất khẩu của Nga. Điều này đã gây thiệt hại nặng nề cho ngành công nghiệp dầu khí đang phát triển mạnh mẽ của Nga, chiếm tới 1/4 GDP của nước này.

Nguồn thu từ dầu thô và các sản phẩm từ dầu thô của Nga đến 7/2025. Nguồn: Statistic

Ukraine đã tăng cường các cuộc tấn công này vào thứ Tư tuần trước, khi máy bay không người lái tấn công Salavat - một trong những khu liên hợp hóa dầu lớn nhất của Nga, lần thứ hai trong vòng chưa đầy một tuần, và thành phố cảng Novorossiisk ở Biển Đen.

Phó Thủ tướng Alexander Novak cho biết hôm thứ Năm rằng Nga sẽ áp dụng lệnh cấm một phần đối với xuất khẩu dầu diesel cho đến cuối năm và gia hạn lệnh cấm hiện hành đối với xuất khẩu xăng.

Nga là nước xuất khẩu dầu diesel lớn, với sản lượng khoảng 880.000 thùng mỗi ngày vào năm 2024, tương đương 12% lượng dầu diesel xuất khẩu đường biển toàn cầu, theo công ty phân tích Kpler.

Mặc dù lệnh cấm dầu diesel áp dụng cho các thương nhân chứ không phải các nhà máy lọc dầu, vốn chiếm khoảng 3/4 tổng lượng xuất khẩu, nhưng thông báo này vẫn khiến giá dầu diesel toàn cầu tăng mạnh.

Phản ứng mạnh mẽ của thị trường này một phần là do lượng dầu diesel dự trữ toàn cầu đang khá khan hiếm. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng, lượng dầu dự trữ của Mỹ, bao gồm dầu diesel và dầu sưởi, đã giảm 11% so với mức trung bình 10 năm vào tuần trước.

Mỹ, châu Âu lo ngại

Trong vài năm qua, Châu Âu, Mỹ và các nền kinh tế lớn khác của phương Tây đã khéo léo xây dựng các biện pháp trừng phạt nhằm hạn chế doanh thu của Moscow từ xuất khẩu năng lượng, đồng thời tránh gây ra cú sốc giá cả toàn cầu.

Do đó, mặc dù các cường quốc phương Tây này đã đồng ý cấm nhập khẩu dầu của Nga phần lớn, nhưng họ không hạn chế hoàn toàn dòng chảy dầu thô của Nga.

Thay vào đó, vào năm 2022, Nhóm Bảy nước công nghiệp phát triển (G7) đã áp dụng mức giá trần đối với dầu thô và dầu tinh chế của Nga mà các nhà vận chuyển và công ty bảo hiểm phải tuân thủ để tránh bị trừng phạt.

Chiến lược này đã ngăn chặn được cú sốc nguồn cung toàn cầu, nhưng tác động tài chính đối với Moscow cũng bị hạn chế.

Một lỗ hổng trong gói trừng phạt của EU đã cho phép Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu năng lượng giá rẻ của Nga và sau đó bán sang châu Âu dưới dạng các sản phẩm tinh chế.

Để đáp trả tất cả những điều này, vào tháng 7, EU đã thông qua gói trừng phạt thứ 18 đối với Nga.

Nhưng những biện pháp này chưa đủ khiến Nga trả đũa bằng lệnh cấm xuất khẩu dầu diesel một phần. Họ chỉ làm như vậy sau khi máy bay không người lái của Ukraine bắt đầu tấn công các nhà máy lọc dầu, cho thấy chính sự kết hợp của cả các cuộc tấn công kinh tế và quân sự vào ngành công nghiệp năng lượng của họ mới là điều khiến Điện Kremlin lo ngại.

Ukraine tấn công cơ sở lọc dầu của Nga. Ảnh: Reuters

Nhưng hiệu quả rõ ràng của chiến lược này có thể trở thành một vấn đề đối với các nền kinh tế phương Tây. Đó là bởi vì nó có thể làm đảo lộn sự cân bằng mong manh giữa việc trừng phạt Moscow và tránh việc chi phí năng lượng tăng mạnh.

Điều này đặc biệt đúng với ông Trump, người đã đưa việc giảm giá năng lượng trong nước thành một lời hứa quan trọng trong chiến dịch tranh cử.

Tổng thống Mỹ dường như ngần ngại thắt chặt các lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga. Thay vào đó, ông lập luận rằng bước đầu tiên nên là châu Âu ngừng hoàn toàn việc mua dầu khí của Nga.

Do đó, chiến lược nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine có thể thành công trong việc siết chặt tài chính của Điện Kremlin, nhưng nếu nó gây ra sự trả đũa dẫn đến giá dầu tăng liên tục, Kiev có thể mất đi sự ủng hộ mong manh của Nhà Trắng.